شاید برای شما پیش آمده که دختر یا پسر 3/5 ساله تان خواهر و برادر یا دوستان خیالی دارد که نه تنها با آنها صحبت می کند بلکه با آنها تلفنی هم حرف می زند. این موضوع گاهی والدین را دچار چالش می کند که آیا این دوست خیالی مرحله طبیعی رشد است یا باعث نگرانی؟

 دوست خیالی یعنی چی؟

دوست خیالی شخصیتی است که فقط در ذهن کودک وجود دارد؛ یک هم‌بازی نامرئی که کودک با او حرف می‌زند، برایش نقش می‌سازد، با او بازی می‌کند و حتی از او کمک می‌گیرد. معمولا 25 تا 65 درصد کودکان 3 تا 10 ساله دوستان خیالی دارند که با آنها صحبت و بازی می کنند. این پدیده عادی بیشتر در کودکانی دیده می شود که فرزند اول یا تک فرزند هستند و دوست و خواهر و برادر صمیمی ندارند. بیشتر این کودکان چند دوست خیالی دارند و دختران به نسبت پسران ممکن است بیشتر دوست خیلی داشته باشند. همبازی خیالی دختران معمولا کودکان دیگر هستند درحالی که همبازی خیالی پسران بیشتر مواقع حیوانات هستند.

چرا کودکان دوست خیالی می‌سازند؟

کودکان در این سن از طریق تخیل دنیای خود را می‌سازند و بسیاری از احساساتشان را همین‌طور ابراز می‌کنند.

دوست خیالی می‌تواند به آن‌ها کمک کند:

• خلاقیت‌شان را گسترش دهند و موقعیت‌های مختلف را تجربه کنند.
• مهارت‌های اجتماعی‌شان را تمرین کنند؛ مثل نوبت‌گرفتن، گفت‌وگو و حل اختلاف.
• احساسات پیچیده مثل ترس، نگرانی یا شادی را بهتر بیان کنند.
• احساس کنترل و استقلال بیشتری داشته باشند، چون در بازی با دوست خیالی همیشه تصمیم‌گیرنده هستند.
• نسبت به کودکانی که دوستان خیالی ندارند بیشتر احتمال دارد در بازی های آزاد از وانمود سازی استفاده کنند.
• هنگام بازی شادتر و خیالپردازتر هستند.
• با سایر کودکان و بزرگسالان بیشتر همکاری می کنند.
• در دوران پیش از دبستان با کمبود دوست مواجه نیستند.
• سلیس و روان صحبت می کنند.
• کمتر تلویزیون تماشا می کنند.
• در بازی ها کنجکاوی، شور و شوق بیشتری نشان می دهند.
• از نظر هوشی بالاترند
• در شناخت باورهای نادرست ( نظریه ذهن) بهتر عمل می کنند.

  آیا دوستان خیالی به کودکان کمک هم می کند؟

بله. روابط کودکان با دوستان خیالی مثل روابط با همسالان است. برخلاف نحوه برخورد معمول کودکان با اشیاء جاندارنما مثل حیوانات پارچه ای و عروسک ها، برخورد آنها با دوستان خیالی شان گرم و صمیمی است

• همبازی­های خیالی دوستان خوبی برای تک فرزندان هستند.
• همبازی­های خیالی در برآورده کردن آرزوها کمک می کند ( توی اتاقم هیولا بود اما دوستم با پودر جادویی اونو فراری داد).
• همبازی­های خیالی، سپر بلا می شوند ( شیرینی ها را من نخوردم، دوستم باید این کار را کرده باشد).
• همبازی­های خیالی، عواملی هستند که کودک می تواند ترس های خود را به آنها نسبت دهد ( دوستم می ترسه بره دستشویی)
• همبازی­های خیالی در موقعیت های دشوار از کودکان حمایت فراهم می کنند ( کودکی دوست خیالی خودش را به دیدن یک فیلمی که دوستش ندارد، برد).

چه زمانی باید کمی دقت کنیم؟

وجود دوست خیالی تا زمانی طبیعی است که کودک از او احساس امنیت بگیرد. اما اگر:

• کودک از دوست خیالی می‌ترسد،
• دوست خیالی به او «دستورهای خطرناک» می‌دهد،
• کودک در حدی با او درگیر است که از بازی با دیگران باز می‌ماند،
• مرز بین واقعیت و خیال به‌طور جدی برایش مخدوش می‌شود،

در این موارد بهتر است با روان‌شناس کودک مشورت کنید.

بهترین رفتار والدین در مواجهه با دوست خیالی

والدین نباید کودک را برای داشتن دوست خیالی مسخره کنند یا به او بگویند چنین دوستانی واقعاً وجود ندارد.

بهتر است:

• با مهربانی وارد بازی شوید، اما نقش دوست خیالی را بیش از حد تقویت نکنید.
• مرز بگذارید: دوست خیالی نمی‌تواند قوانین خانه را تغییر دهد.
• از این فرصت برای شناخت احساسات کودک استفاده کنید.
• سعی کنید کودک در کنار دوست خیالی، فرصت بازی با همسالان واقعی را هم داشته باشد.

 نکته پایانی

وجود دوست خیالی معمولاً نشانه‌ی هوش، تخیل قوی و رشد سالم عاطفی و شناختی کودک است.

این مرحله معمولاً موقتی است و در بیشتر موارد تا حدود ۶ سالگی به‌طور طبیعی از بین می‌رود.

پس با آرامش و آگاهی، همراه کودک باشید تا این مرحله زیبا و خلاقانه را تجربه کند.